Kształcenie ustawiczne i zawodowe
Terminy „kształcenie ustawiczne", czy też „uczenie się przez całe życie" często bywają używane zamiennie. W języku angielskim odpowiadają one terminom „continuing training" i „lifelong learning". Konieczność kształcenia ustawicznego wynika z dynamiki współczesnego życia, z następujących coraz szybciej przemian gospodarczych, społecznych i na rynku Pracy oraz z procesu globalizacji. Perspektywa uczenia się przez całe życie bazuje na założeniach:
- równorzędności uczenia się w różnych formach, miejscach i okresach życia;
- identyfikacji, ocenie i uznawaniu efektów uczenia się niezależnie od formy, miejsca i czasu;
- proces uczenia się trwa od pierwszych do ostatnich lat życia.
Zgodnie z art. 4 pkt 30 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. prawo oświatowe (Dz.U. z 2019 r. poz. 1148 ze zm.) kształcenie ustawiczne należy rozumieć, jako kształcenie w szkołach dla dorosłych, a także uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych przez osoby, które spełniły obowiązek szkolny.
Zmiana myślenia o kształceniu, nowy paradygmat - edukacja na każdym jej etapie wyrażona językiem „efektów kształcenia", wymusiła przebudowanie krajowego systemu oświaty. Najważniejszymi aktami prawnymi w kontekście kształcenia zawodowego i ustawicznego są:
- Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty ( Dz.U. z 2019 r. poz. 1481);
- Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. prawo oświatowe (Dz. U. z 2019 r. poz. 1148 ze zm.);
- Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2019 r. poz. 2215);
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 kwietnia 2014 r. w sprawie przygotowania zawodowego dorosłych (Dz.U. z 2014 r. poz. 497);
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2017 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1632);
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 grudnia 2016 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz.U. z 2016 r. poz. 2094);
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz.U. z 2015 r. poz. 843 ze. zm.);
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 stycznia 2017 r. w sprawie egzaminu czeladniczego, egzaminu mistrzowskiego oraz egzaminu sprawdzającego, przeprowadzanych przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych (Dz.U. z 2017 r. poz. 89);
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz.U. z 2012 r. poz. 184 ze zm.) - szczególnie istotny załącznik do rozporządzenia;
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 sierpnia 2019 r. w sprawie egzaminów eksternistycznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1717 ze zm.);
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 maja 2014 r. w sprawie przyznawania środków z Krajowego Funduszu Szkoleniowego (Dz.U. z 2018 r. poz. 117);
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 31 marca 2017 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz.U. z 2017 r. poz. 860 ze zm.);
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 maja 2014 r. w sprawie szczegółowych warunków realizacji oraz trybu i sposobów prowadzenia usług rynku pracy (Dz.U. z 2014 r. poz. 667 ze zm.).
Najważniejszymi obszarami zmian w kształceniu ustawicznym i zawodowym, wynikającymi z ww. aktów prawnych, jest klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego, obudowa programowa kształcenia zawodowego (nowa podstawa programowa), organizacja kształcenia zawodowego (ramowe plany nauczania), system egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe oraz wprowadzenie nowych form kształcenia - kwalifikacyjnych kursów zawodowych.
W związku z obligatoryjnymi zadaniami, jakie nakłada na Samorząd Województwa ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1482 ze zm.), Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie w ramach Wydziału Regionalnej Polityki Rynku Pracy realizuje zadania w obszarze kształcenia ustawicznego, a wśród nich głównie podejmuje działania w zakresie:
a) współdziałania z właściwymi organami oświatowymi w harmonizowaniu kształcenia ustawicznego z potrzebami rynku pracy;
b) określania po zasięgnięciu opinii wojewódzkiej rady rynku pracy, na podstawie klasyfikacji zawodów i specjalności, wykazu zawodów, w których za przygotowanie zawodowe młodocianych pracowników może być dokonywana refundacja;
c) koordynacji działań w zakresie kształcenia ustawicznego i szkoleń bezrobotnych i poszukujących pracy, a w szczególności:
- diagnozowania potrzeb rynku pracy w zakresie kształcenia ustawicznego oraz szkolenia bezrobotnych i poszukujących pracy;
- określania i wdrażania instrumentów służących dostosowaniu kierunków kształcenia i szkolenia zawodowego do potrzeb rynku pracy;
- prowadzenia dialogu społecznego w zakresie polityki zatrudnienia i kształcenia ustawicznego.
Rozwój kształcenia zawodowego i ustawicznego w Polsce jest determinowany zapisami znajdującymi się w dokumentach takich jak: „Strategia rozwoju kształcenia ustawicznego do roku 2010", „Strategia rozwoju edukacji na lata 2007 - 2013", Strategia Rozwoju Kraju 2020, Krajowy Plan Działań na rzecz Zatrudnienia na lata 2015-2017, "Strategia - Perspektywa uczenia się przez całe życie" (dokument z 2013 r.).
Działania w zakresie kształcenia zawodowego i ustawicznego koordynowane są przez Departament Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego MEN.
Pliki do pobrania:
Informacje o programach potrzebnych do otworzenia powyższych plików znajdują się w dziale pomoc techniczna.