NIEMCY
Zgodnie z zapowiedzią strony niemieckiej do 2011 roku polscy obywatele nie będą mogli w pełni korzystać zarówno ze swobodnego przepływu pracowników, zagwarantowanego w art. 39 ust. f lit. f Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, jak i ze swobodnego przepływu usług przez granice państw, o którym mowa w art. 49 ust. f lit. f. Ww. przepisy podlegają warunkom okresu przejściowego określonym w Traktacie o Przystąpieniu do Unii Europejskiej. Mówi on, iż swobodny przepływ pracowników został całkowicie zawieszony. Oznacza to, iż polscy obywatele mogą podjąć pracę na terytorium Niemiec na warunkach tam obowiązujących lub na podstawie warunków umów dwustronnych (pracownicy sezonowi, pracownicy zatrudnieni gościnnie i pracownicy kontraktowi).
Ze względu na brak własnych specjalistów, niemiecki rząd zniósł od 1 listopada 2007 roku ograniczenia w dostępie do rynku pracy dla inżynierów, specjalistów od budowy maszyn, budowy pojazdów oraz elektrotechniki - z Polski oraz pozostałych jedenastu nowych krajów Unii Europejskiej. W stosunku do poszukiwanych specjalistów z tych dziedzin, Federalna Agencja Pracy zrezygnuje z dotychczasowego wymogu sprawdzenia, czy na stanowisko, o które ubiega się obcokrajowiec, nie ma niemieckich kandydatów. Rząd polepszył także sytuację zagranicznych absolwentów niemieckich uczelni. Po zrobieniu dyplomu będą oni mieli rok na poszukiwanie pracy, a w przypadku znalezienia płatnego zajęcia, otrzymają zezwolenie na pracę na okres trzech lat. Ich także nie będzie obowiązywała zasada, zgodnie z którą obcokrajowiec może podjąć pracę tylko wtedy, jeżeli nie ubiega się o nią żaden obywatel RFN.
Od dnia 1 maja 2004 r. nie istnieją żadne ograniczenia w swobodzie przepływu usług, z wyjątkiem przemysłu budowlanego i branż pokrewnych, dekoracji wnętrz i sprzątania budynków, wyposażenia budynków i pojazdów.
Procedura ubiegania się o zezwolenie na pracę
Obywatele Polski zasadniczo mogą podjąć pracę na terenie Niemiec wyłącznie pod warunkiem posiadania pozwolenia na pracę (Arbeitserlaubnis) wydanego przez Bundesagentur für Arbeit (BA) (Federalną Agencję Pracy) oraz mogą zostać zatrudnieni przez pracodawcę tylko wówczas, gdy takie pozwolenie posiadają. Polacy mają pierwszeństwo w stosunku do obywateli państw trzecich (spoza obszaru UE) przyjeżdżających do Niemiec w celu podjęcia pracy. Przy udzielaniu pozwoleń na pracę BA musi brać pod uwagę ww. pierwszeństwo. Z racji obowiązywania ustawy o swobodnym przepływie w UE, nie jest wymagane zezwolenie na legalny pobyt w Niemczech. Urzędy ds. obcokrajowców wydają obywatelom Polski automatycznie wspólnotowe zaświadczenie o prawie do pobytu. Zasady, na mocy których wydaje się pozwolenie na pracę można znaleźć, obok dalszych informacji, w okólniku 7 dotyczącym zatrudniania obcokrajowców w Niemczech, który znajduje się na stronie internetowej: http://www.arbeitsagentur.de/Service von A bis Z/Vermittlung/ Ausländerbeschäftigung
Na podstawie Decyzji Kierownictwa Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z dnia 20 listopada 2006 r. Komenda Główna Ochotniczych Hufców Pracy przejęła z dniem 1 stycznia 2007 roku realizację zadań wynikających z umów i uzgodnień bilateralnych o wzajemnym zatrudnianiu obywateli. Zadania te znajdowały się dotąd w gestii Departamentu Migracji MPiPS. Ochotnicze Hufce Pracy z mocy ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy mogą prowadzić pośrednictwo pracy zarówno krajowe jak i zagraniczne.
Zgodnie z zasadą swobody przepływu osób, każdy obywatel Unii Europejskiej ma prawo do wyboru miejsca zamieszkania i zatrudnienia. Nowe państwa członkowskie będą mogły korzystać
z pełnej swobody po upływie okresów przejściowych. Niemcy deklarują zastosowanie najdłuższego okresu przejściowego, czyli 2 + 3 + 2, łącznie 7 lat, motywując to ochroną własnego rynku pracy. Pomimo okresów przejściowych zatrudnienie w Niemczech jest możliwe i może się odbywać na poniższych zasadach.
Praca sezonowa
Ograniczenia czasowe dotyczące okresu przebywania na terenie Niemiec i wykonywania pracy sezonowej:
- kandydat może pracować legalnie (praca sezonowa) do czterech miesięcy w roku kalendarzowym;
- w przypadku pracy przy imprezach objazdowych limit ten wynosi dziewięć miesięcy;
- w przypadku pracy w
charakterze pomocy domowych – obowiązuje ograniczenie trzech lat pracy
u jednego pracodawcy niemieckiego.
Oznacza to, że w
przypadku pracy sezonowej kandydat może na przykład wyjeżdżać cztery razy
do miesięcznej pracy sezonowej w Niemczech. W przypadku, gdy dany kandydat
pracował już dwa miesiące w danym roku kalendarzowym, a oferta pracy przewiduje
trzy miesiące pracy, nie należy przesyłać oferty takiego kandydata, gdyż będzie
ona odrzucona (taka osoba przekroczyłaby określony umową limit czterech miesięcy
pracy w danym roku kalendarzowym). W przypadku pomocy domowych, zakres czynności
określony jest w umowie o pracę (z reguły jest to zmywanie naczyń, gotowanie,
sprzątanie, pranie oraz inne prace domowe). Pomoce domowe nie mogą zajmować się
podawaniem leków, zastrzykami czy pielęgnacją osoby starszej. Tygodniowy wymiar
czasu pracy pracownika sezonowego nie może być niższy niż 30 godzin. Formalności
z podjęciem pracy sezonowej załatwiane są przez za pośrednictwem niemieckich
Agencji ds. Pracy właściwych dla pracodawcy. Składanie podań oraz dobór
kandydatów następuje – przy udziale niemieckich pracodawców – za pośrednictwem
Ochotniczych Hufców Pracy. Jedynym dokumentem wymaganym od kandydata do pracy
jest wypełnienie stosownego formularza i jego podpisanie. Przy wyborze
kandydatów decydujące są kwalifikacje zawodowe oraz znajomość języka. Po
przyjeździe,
na podstawie udzielonego przyrzeczenia udzielane jest zezwolenie na pracę
(Arbeitserlaubis EU).
Pracownicy-goście
Na podstawie Umowy
między Rządem Republiki Federalnej Niemiec a Rządem Rzeczypospolitej Polskiej
możliwe jest zatrudnianie pracowników w celu podnoszenia ich kwalifikacji
zawodowych
i językowych do 1000 osób rocznie. Osoby te powinny być w wieku od 18 do 35 lat
(w wyjątkowych przypadkach do 40 lat), umowa jest zawierana na okres 12 miesięcy
(maksymalnie 18 miesięcy). Pracownikiem gościem można być tylko raz w życiu.
Ofertę pracy w Niemczech w charakterze pracownika gościa można składać w
zawodach: inżynierowie budowy maszyn i konstruktorzy, ślusarze budowlani,
spawacze, mechanicy samochodowi i przemysłowi, lakiernicy, stolarze, cieśle,
malarze, pielęgniarze, rolnicy, koniuszy, piekarze, rzeźnicy, pracownicy
biurowi, sprzedawcy przemysłowi, sprzedawcy detaliczni, fryzjerzy, branża
hotelowo-gastronomiczna. Wykaz zawodów jest na bieżąco aktualizowany w
zależności od potrzeb strony niemieckiej. Nabór odbywa się zazwyczaj dwa razy do
roku.
Obowiązuje zasada, że pracownik z Polski, który przepracował legalnie na podstawie zezwolenia, bez przerwy, 12 miesięcy, otrzymuje (na wniosek) nieograniczony dostęp do otwartego rynku pracy i może poszukiwać zatrudnienia według własnego wyboru.
Pracownicy zatrudnieni w ramach realizacji umowy o dzieło – oddelegowanie pracowników zatrudnionych w Polsce
Przedsiębiorca, który w ramach prowadzonej w Polsce działalności gospodarczej zatrudnia pracowników na podstawie umowy o pracę, może delegować swoich pracowników do wykonywania określonej pracy na terenie Niemiec. Oddelegowanie może być na własny rachunek i pod swoim kierownictwem lub do zakładu lub przedsiębiorstwa znajdującego się na terenie Niemiec.
Pracownik
oddelegowany jest cały czas zatrudniony w przedsiębiorstwie w Polsce na umowę o
pracę. Pracownicy będący w oddelegowaniu i wykonujący usługę, opłacani są przez
polskiego pracodawcę
i podlegają wyłączenie jego kierownictwu. Usługobiorca wypłaca kwotę uzgodnioną
w kontrakcie
z polska firmą za wykonaną usługę, i ta dopiero w Polsce wypłaca oddelegowanemu
pracownikowi wynagrodzenie za wykonaną pracę.
Na terenie Niemiec obowiązuje ograniczony dostęp do swobody świadczenia usług. W związku z tym, każda polska firma, która chce świadczyć na terenie Niemiec usługi budowlane, sprzątanie przemysłowe i dekoratorstwo wnętrz, musi uzyskać najpierw część kontyngentu (Departament Administrowania Obrotem, Plac Trzech Krzyży 3/5, Warszawa). A następnie kontrakt należy zarejestrować w Urzędzie Pracy w Duisburgu. Jest to warunkiem otrzymania pozwoleń na pracę dla pracowników w tych branżach.
Pomoce domowe
W gospodarstwach
domowych, których członkami są osoby wymagające opieki (muszą posiadać
orzeczenie o stopniu niepełnosprawności - Pflegestufe od I do III), można
zatrudniać osoby na okres maksymalnie do trzech lat w zatrudnieniu podlegającym
obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.
W ciągu tego czasu może być udzielona zgoda na zmianę pracodawcy. Zatrudnienia
jako pomoc domowa w rodzinach z osobą wymagającą opieki nie należy rozumieć jako
zatrudnienia w zakresie opieki zdrowotnej lub pielęgniarskiej. Kwalifikacje
zawodowe i językowe nie stanowią warunku dla dopuszczenia do zatrudnienia w
charakterze pomocy domowej.
Pośrednictwo odbywa się przy udziale Ochotniczych Hufców Pracy w Polsce. Rozróżniamy zarówno pośrednictwo anonimowe jak i imienne, gdy pracodawca i pracownik znają się wcześniej.
Wakacyjna praca studentów
Studenci studiów dziennych (z wyjątkiem studentów ostatniego roku studiów), którzy mogą udokumentować znajomość języka niemieckiego w stopniu co najmniej dobrym, mają od 18 do 30 lat, mogą w czasie wakacji letnich podjąć pracę na okres co najmniej ośmiu tygodni. Ubieganie się o tego rodzaju pracę następuje za pośrednictwem Ochotniczych Hufców Pracy w przypadku pośrednictwa anonimowego, gdy student nie ma jeszcze pracodawcy niemieckiego. Nie ma w tym przypadku limitów. Zapotrzebowanie kształtuje się według potrzeb niemieckich pracodawców.